Parallel Universes of Children i rozmowy o wdzięczności.

W październiku zeszłego roku na lotnisku w Stambule miałam okazję obejrzeć wystawę, która jak to w nauczycielskim życiu bywa, stała się inspiracją do przeprowadzenia lekcji. Mowa o "Parallel Universes of Children". Zdjęcia miały służyć jako przyczynek do rozmowy o wdzięczności za rzeczy, które na co dzień są dla nas oczywiste. 

1. Lekcję rozpoczęłam od bajki filozoficznej z książki Michel'a Piquemal'a "Wędrowcy pod platanem". Wspólnie zastanawialiśmy się, jakie przesłanie niesie ze sobą i co może być tematem dzisiejszej lekcji. 

Fragment książki "Bajki filozoficzne" Piquemal'a

2. Następnie młodzież w grupach miała za zadanie przyjrzeć się fotografiom. Do tego celu wykorzystałam Padlet, ale oczywiście zdjęcia można wydrukować i zalaminować. Uczniowie w grupach zastanawiali się, co przedstawiają fotografie, gdzie mogły zostać zrobione (w jakim kraju? w jakich okolicznościach?). Swoje spostrzeżenia i pomysły zapisywali w formie komentarza na Padlecie. 

Zdjęcia pochodzą z tej strony. Kliknij, aby wyświetlić. Następnie grupy dzieliły się swoimi pomysłami na forum. Konfrontowaliśmy je z faktycznymi opisami, który dostępne są na stronie. Podjęliśmy refleksję na temat tego, że pewne rzeczy, które wydają nam się w życiu oczywiste (np. chodzenie do szkoły, możliwość beztroskiej zabawy, codzienny obiad...), w wielu regionach światach są luksusem.

3. Następnie młodzież w grupach miała za zadanie wypisać 20 rzeczy za które są wdzięczni. Każda grupa dzieliła się swoimi przemyśleniami na forum.

4. Lekcję zakończyliśmy króciutkim filmikiem motywacyjnym Nick'a Vujicic'a, zwracając uwagę na to, że warto skupić się na rzeczach, które już mamy i być za nie wdzięcznym niż stale przywiązywać wagę do tego, czego nam brakuje.

Rozmowy o pomaganiu.

W tym roku postanowiłam zaangażować swoją klasę wychowawczą (szóstą) w projekt "Emotkowe Pożeracze Smutków". Już niedługo zaczniemy szyć własnoręcznie poduszki w kształcie emotek, które trafią do potrzebujących dzieci. Rozmowa o projekcie, to doskonała okazja do dyskusji na temat pomocy, jej form i sensu.

#szyjemydobro

Rozpoczynając lekcję, poprosiłam uczniów, żeby dokładnie przyjrzeli się swoim dłoniom. Do czego mogą one służyć? Padały różne odpowiedzi, jednak w tym momencie szczególnie ważne jest, aby uczniowie dostrzegli, że ręce podobnie jak słowa, mogą nieść pomoc. Można nawiązać nawet do związków frazeologicznych, takich jak "wyciągnąć pomocną dłoń", "mieć serce na dłoni". 

Włączam filmiki "A Ty co byś zrobił?" oraz "A Ty, pomógłbyś?", w których przedstawiono eksperyment społeczny. Rozmawiamy o sytuacji przedstawionej w nagraniu. Jest to czas na dyskusję. Czy kiedykolwiek spotkaliśmy się z podobną sytuacją? Czy otrzymaliśmy kiedyś bezinteresowną pomoc od obcej osoby? Czy ludzie są chętni do pomocy, czy raczej udają, że nie widzą, gdy dzieje się coś złego?

Linki: https://www.youtube.com/watch?v=JKYN1mUnz7E

https://www.youtube.com/watch?v=sX4fKUFeif8

Dzielę klasę na 3 grupy i każdej grupie rozdaję dużą kartkę papieru. Uczniowie w zespołach pracują nad jednym pytaniem, po 3 minutach następuje zmiana. Grupa przechodzi do kolejnej kartki, już z innym zagadnieniem, dopisując na niej swoje pomysły i refleksje. Po około 10 minutach następuje podsumowanie i odczytanie zapisków wszystkich grup. Przykładowe pytania: Jak można pomagać innym? Dlaczego pomagamy innym? Jakie znasz organizacje, stowarzyszenia, przedsięwzięcia, które mają na celu pomaganie ludziom lub zwierzętom?

Warto zwrócić uwagę dzieci na to, że pomagać może każdy. Nie zawsze potrzebna jest do tego fundacja albo duża akcja. Wielką wartość ma chociażby nasz uśmiech. Liczą się również inne drobne gesty, czasem, aby pomóc wystarczy kliknięcie. Tutaj wyświetlamy stronę https://www.pajacyk.pl/. Pozwólmy dzieciom skorzystać z telefonów komórkowych i kliknąć. 

Na koniec czytamy bajkę filozoficzną B.Piquemala:

Pewien człowiek wędrował z pochyloną głową wzdłuż plaży. Od czasu do czasu podnosił coś z piasku tuż przed nadpływająca falą - nie wiadomo, co - i rzucał to daleko w morze. 

Jakiś spacerowicz, który go obserwował z zaciekawieniem, podszedł do niego i zapytał:

- Co pan robi?

- Widzi pan przecież - odpowiedział tamten - oddaję oceanowi jego rozgwiazdy. Wyrzucił je przypływ i zostały tu, na piasku. Muszę je wrzucić z powrotem do wody, bo umrą.

- Przecież na tej jednej plaży - zauważył spacerowicz - są tysiące rozgwiazd. A na wszystkich brzegach codziennie osiadają ich miliony, których nie będzie pan mógł uratować. Taki ich los. Nic pan nie może zmienić. 

Człowiek podniósł rozgwiazdę, potrzymał ją chwilę w ręce...

Szepnął: - Tak, zapewne ma pan rację. Odrzucając rozgwiazdę w fale, dodał jednak: - Ale dla niej to wszystko zmienia. 

Zadajemy pytanie uczniom: Ile rozgwiazd Wy uratowaliście ostatnio?

Przy opracowywaniu lekcji korzystałam z bloga http://bycnauczycielem.blogspot.com/ oraz pliku https://kuratorium.lublin.pl/gsok/fck_files/file/sdw/(Warto_pomaga%C4%87).pdf

O autyzmie w klasie piątej

Punktem wyjścia do rozmowy o autyzmie w klasie piątej było ogłoszenie dotyczące cichych godzin w znanej sieci marketów. Zasłoniłam zdanie końcowe i rozpoczęłam dyskusję, dlaczego na dwie godziny obsługa sklepu wyłącza muzykę, telewizory i przyciemnia oświetlenie. Nikt nie wpadł na prawdziwe wyjaśnienie tej sytuacji, poszli bardziej w kierunku oszczędzania energii :) 

Źródło: wykop.pl

Postanowiłam trochę im pomóc i naprowadzić na temat dzisiejszej dyskusji. W tym celu posłużyłam się fantastycznym filmikiem "autism and sensory sensivity", który można obejrzeć pod linkiem: kliknij i obejrzyj materiał . Rozmawiamy o tym, że niektórzy ludzie są szczególnie wrażliwi na bodźce, wprowadzamy pojęcie autyzmu. Dzieci dzielą się swoimi przemyśleniami, wiedzą. Dyskusję przelatamy materiałami przygotowanymi przez Fundację JiM Autyzm Help. Materiały można pobrać z tej strony: https://jim.org/lekcja-autyzm/

Wybrałam kilka wypowiedzi i przeczytałam je klasie, m.in:

"Autyzm sprawia, że ciężko zawiera mi się przyjaźnie. Nie umiem rozpoznawać emocji na twarzach innych. Zawsze kiedy z kimś rozmawiam skupiam się na jego nosie. Czy zwróciliście uwagę jakie nosy są fascynujące? Nie wiem kiedy moi koledzy sobie ze mnie żartują, a wszystko co powiedzą rozumiem dosłownie. Czasem, kiedy zastanawiam się nad odpowiedzią, powtarzam sobie to, co przed chwilą powiedział mój kolega. Pozwala mi to na lepsze skupienie uwagi."

"Nie lubię głośnych i tłocznych miejsc. Czuję się w  nich niekomfortowo. Wydaje mi się wtedy, że jednocześnie słyszę wszystkie otaczające mnie dźwięki. Żeby się uspokoić, zakrywam uszy i śpiewam swoją ulubioną piosenkę."

Wyświetlam przepiękny spot dotyczący osób z autyzmem. Dzielimy się refleksjami, wspominam o działalności klubokawiarni "Życie jest fajne".  Spot można obejrzeć pod tym linkiem: kliknij, aby obejrzeć materiał

Na zakończenie wybieram jedną kartę Dixit, wyświetlam ją uczniom i proszę, aby każda osoba indywidualnie nadała jej tytuł. Uczniowie zapisują tytuł na kartce A4, dużymi literami. Na trzy cztery pokazujemy swoje propozycje. Nigdy nie będzie tak, że wszyscy w klasie "wpadną" na to samo. Podsumowujemy lekcję stwierdzeniem, że owszem, osoby autystyczne postrzegają świat nieco inaczej, ale tak naprawdę każdy z nas jest inny i wyjątkowy, inaczej interpretuje to co widzi, na co innego zwraca uwagę, czego potwierdzeniem jest ćwiczenie z kartami obrazkowymi.

* W trakcie opracowywania scenariusza korzystałam z bazy materiałów Fundacji JiM Autyzm Help oraz bloga "Być nauczycielem" http://bycnauczycielem.blogspot.com/

Zajęcia z instytucjami ... i nie tylko. Podsumowanie ostatnich miesięcy cz.2

W podstawówce mieliśmy tylu wspaniałych gości, że nie mogłam pominąć w planach także liceum. Nie mam tutaj wychowawstwa, więc czas jest bardziej ograniczony, jednak od września zainicjowałam projekt "Chemia przy kawie", który ma się całkiem dobrze. Spotykamy się wirtualnie z chętnymi uczniami późnym popołudniem wraz z gościem związanym ze światem nauki. Odwiedzili nas już pracownicy m.in Politechniki Śląskiej, Instytutu Niskich Temperatur PAN we Wrocławiu, czy Instytutu Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie. W czasie zajęć lekcyjnych w dwóch klasach pierwszych gościła p.Olga Woźniak, dziennikarka popularnonaukowa, która przeprowadziła niezwykłą lekcję świąteczną o ...prezentach. Dowiedzieliśmy się, czym jest walka na dary zwana potlaczem, czy (i jakie) zwierzęta chętnie obdarowują siebie prezentami oraz jakie podarunki najchętniej kupują Polacy. Wcześniej, drugą klasę licealną mat-pol odwiedziła p.Alicja Podstolec, która zaznajomiła wszystkich z językiem migowym. Poznaliśmy alfabet, podstawowe słowa w tym języku oraz dowiedzieliśmy się kilku ciekawostek na temat osób głuchoniemych. Pan Dawid Łasiński, znany w sieci jako Pan Belfer opowiedział zaś drugiej klasie mat-inf o zasadzie PPJZ ... i życiu :)

Przez ostatnie miesiące skorzystaliśmy również z ofert wielu instytucji. Mieliśmy lekcję zaduszkową świetnie przeprowadzoną przez Panią z Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Poznaliśmy między innymi zwyczaje Meksykanów związane z tym świętem, dowiedzieliśmy się również o korzeniach Halloween oraz poznaliśmy obrzęd zwany Dziadami. 

Jeżeli chodzi o lekcje muzealne, to bardzo ciekawe była lekcja prowadzona przez Muzeum Plakatu w Wilanowie, gdzie mogliśmy przyjrzeć się tej, czasem nie łatwej i nieoczywistej sztuce przekazu. Pozytywnie zaskoczyła nas również lekcja z Muzeum Powstania Warszawskiego, podczas której pochyliliśmy się nad tematem "Wojennych Dzieci". Zarówno klasa piąta, jak i klasa ósma wzięła udział w spotkaniu dotyczącym zawodów filmowych prowadzonym przez Filmotekę Szkolną. Klasę piątą odwiedziła Pani Anna Pawluczuk, reżyserka, absolwentka łódzkiej filmówki. Za interesujące i aktywne spotkanie ponownie dziękujemy Akademii Fact-Checkingu, z którą tropiliśmy fake-newsy w formie escape roomu. Nie mogłabym również zapomnieć o poznańskim ZOO, które podobało się wielce naszym uczniom! 

Gościli u nas i nie tylko, czyli podsumowanie ostatnich miesięcy cz.1

Ostatnie miesiące były bardzo intensywne. Z jednej strony cieszy mnie zdalne nauczanie, bo wpadają do nas świetni goście, z drugiej strony brak bezpośrednich kontaktów z uczniami ma swoje oczywiste minusy. Z resztą nawet jak byśmy zaraz wrócili do szkoły, to nie od razu ruszą wszelkie "imprezy" i wycieczki, a szkoła z dużym dystansem do wszystkiego i wszystkich na pewno nie jest tą, którą lubię. Skupiając się na tym jednak, co wartościowe, chciałabym wymienić wiele świetnych spotkań do jakich doszło, m.in w ramach projektu "Zaproś mnie na swoją lekcję" (było ich całkiem sporo - mam nadzieję, że nikogo nie pominę, jeżeli tak, to przepraszam).

Bycie wychowawcą w dwóch klasach szkoły podstawowej i do tego nauczycielem w szkole średniej wymaga nie małej logistyki :D Chcąc uatrakcyjnić zajęcia uczniom na wszystkich etapach edukacyjnych musiałam się trochę nagimnastykować i zaplanować lekcje z różnymi gośćmi, którzy odwiedzą nas z tematem dostosowanym do wieku uczniów. Tematyka była rozległa - od kultury Iranu, przez wizualną matematykę, język migowy, zajęcia teatralne, na chemiluminescencji kończąc. I to tylko niektóre z zagadnień, które zostały poruszone na spotkaniach. W szkole podstawowej gościły u nas następujące osoby:

p. Magda Stanisławska, która opowiadała o teatrze greckim, ale również wykonała razem z nami kilka ćwiczeń teatralnych. Otulaliśmy przedmioty samogłoskami i strzelaliśmy ze spółgłosek. Chłopcy odgrywali role żeńskie, a dziewczyny męskie. 

p. Marlena Kowalska, z którą ćwiczyliśmy ortografię schowaną w pasiece (!) i dowiedzieliśmy się wielu informacji o pszczołach . Poznaliśmy wiele nowych słów z trudnościami ortograficznymi, których również znaczenie było dla nas nowe, np. dłutko lub podkurzacz. 

p. Bogusia Mikołajczyk przeprowadziła kryminalistyczne śledztwo. Przekonaliśmy się, że istnieje wiele wzorów linii papilarnych i jak długość kropli krwi i kąt pod którym spadła ma znaczenie.

p. Renata Kalemba zabrała nas w podróż do Iranu, zdjęcia okraszała perskimi opowieściami. Dowiedzieliśmy się, że Iranki nie powinny jeździć na rowerze w miejscach publicznych i ... że mimo wielu nakazów lubią się malować.

p. Katarzyna Hryciuk przeprowadziła lekcję o ciekawym temacie "Energetyki - power i co dalej?". Poznaliśmy między innymi skład energetyku oraz dowiedzieliśmy się dzieje z ciałem po jego wypiciu. 

p. Joanna Gadomska zachwyciła piątoklasistów lekcją o mózgu. Podyskutowaliśmy między innymi o tym, czy mózg może odczuwać ból i przyjrzeliśmy się, jak wyglądają mózgi różnych zwierząt.

p. Anna Stęrzewska z kolei lekcję nam ... narysowała. Zobaczyliśmy jak inaczej można prowadzić zeszyt, aby uczyć się skuteczniej, i matematyki, i historii. I o dziwo, przekonaliśmy się jak wiele łączy te dwie dziedziny wiedzy. 

Serdecznie wszystkim Paniom, które były gośćmi na naszych lekcjach w szkole podstawowej. W liceum też sporo się działo, ale o tym w następnym poście. Miło jest brać, ale dobrze również dawać. Sama pojawiłam się jako gość w wielu szkołach w całej Polsce. Cieszę się, że zajęcia o kulturze żydowskiej i Indiach podobały się uczniom. Dziękuję za zaproszenie i zaufanie. Owocnego Nowego Roku 2021! 

Role grupowe

 Inspiracją do napisania tego postu była lekcja wychowawcza, którą przeprowadziła dla klasy V moja koleżanka Lena, psycholożka. Skupiliśmy się na rolach grupowych, dowiedzieliśmy, że w zależności od otoczenia możemy pełnić różne role. Rozmawialiśmy na temat tego, co oznacza każda z nich. Czy odnajdujemy siebie w przedstawionych rolach? Czy w klasie czujemy się lider, a może bliżej nam do sumienia grupy, "które" zawsze wspiera pokrzywdzonych. Być może ktoś postrzega siebie lub postrzegał jako kozła ofiarnego ... to może być ważna informacja w kierunku dalszej pracy wychowawczej. Przyjrzyjmy się poszczególnym rolom:

Najpierw role liderskie:

lider aktywny – wykazuje dużą potrzebę działania, dodaje grupie energii, "powera", inicjuje działanie

lider emocjonalny- dba o dobrą atmosferę, często pomaga grupie w poradzeniu sobie z konfliktami

lider nawigator – porządkuje działalność lidera aktywnego

Pozostałe role grupowe:

sumienie grupy – dba o dobrostan każdego, może wspierać kozła ofiarnego

kamikadze – opowiada o swoich trudnościach, w momencie kiedy inni członkowie grupy nie są jeszcze na to gotowi

błazen – poczuciem humoru rozładowuje napięcie w grupie, co jest z pewnością cenne na początku. Z czasem jednak może stracić swoją pozycję, kiedy grupa lepiej się pozna

szara eminencja – stara się wpłynąć na któregoś z liderów po to, żeby uzyskać wpływ na grupę

kozioł ofiarny – niestety jest to obiekt rozładowania negatywnych emocji grupy. Zazwyczaj są to osoby, które wcześniej pełniły w grupie rolę lidera aktywnego, kamikadze lub błazna. 

dobry uczeń – stara się jak najlepiej spełniać oczekiwania prowadzącego lub lidera aktywnego. 

buntownik – osoba atakująca lidera aktywnego lub prowadzącego grupę. Często ujawnia się w konfliktowej fazie rozwoju grupy. 

outsider – osoba, która postrzega swoje miejsce poza grupą

ekspert – osoba uznawana przez grupę jako specjalista. Uczestnicy kierują do niego pytania w sytuacjach niejasności i liczą się z jego zdaniem w określonych sprawach. Zdanie eksperta jest dla nich ważne. 

W ramach zabawy aktywizującej, możemy wybrać dwie, trzy osoby z klasy, którym zostaną przydzielone odpowiednie role (nie będą o nich wiedziały). Inicjujemy dyskusję i pozostałe osoby z klasy zwracają się do "wybranych" w sposób, który będzie opowiadał ich roli. Np. dziecku, które jest ekspertem (choć o tym nie wie), klasa będzie odpowiadała w sposób poważający jego zdanie, będą się z nim zgadzać. Na odpowiedzi osoby, która nieświadomie dostała rolę błazna, klasa będzie reagować śmiechem. 

Dziękuję Lenie za przeprowadzenie ciekawych zajęć. 

*Przy opisie ról grupowych korzystałam z materiałów Pracowni Aktywnego Działania "Półpiętro"

Naucz się reagować - pokonaj nienawiść miłością

 Na dzisiejszej godzinie wychowawczej z klasą ósmą rozmawialiśmy o nienawiści i dyskryminacji. Poruszyliśmy temat jej przejawów, od tych "niby nieznaczących" do tych które rodzą przemoc. Na początku poprosiłam uczniów, aby napisali, ze względu na co człowiek może być dyskryminowany. Odpowiedzi stworzyły chmurę wyrazową. 

Ankieta przy użyciu strony Mentimeter.com

Następnie wyświetliłam uczniom piramidę nienawiści. Warto ją przeanalizować, zwracając szczególną uwagę na ten najniższy poziom. Nie można więc przymykać oczu na agresję słowną.

Źródło: https://www.facebook.com/ArturMakielaOfficial/posts/2329890287093987/

Po omówieniu piramidy zapoznaliśmy się z pierwszym spotem: "Trwa sezon hejterów. Żyj rześko" (kliknij tutaj, aby obejrzeć) Po jego wyświetleniu warto porozmawiać na temat odczuć i przekazu. Jakie osoby zostały w nim ukazane jako dyskryminowane?

Następnie odniosłam się do dyskryminacji osób z niepełnosprawnością, a dokładniej Zespołem Downa. Okazało się, że młodzież nie wie, że 21 marca obchodzony jest Światowy Dzień Osób z Zespołem Downa. Symboliczną akcpetację i wsparcie wyrażają w tym dniu różnokolorowe skarpetki :) Polecam wspaniały spot "Nie bój się myśleć inaczej" dotyczący osób borykających się z tą chorobą (kliknij tutaj, aby obejrzeć)

Na koniec stworzyliśmy klasowy kalendarz równościowy. Mówimy nie dyskryminacji. Chcemy każdego traktować z szacunkiem i godnością. Wspólnie wybraliśmy według nas najważniejsze dni, które chcemy obchodzić. Zaznaczyliśmy je kółkiem, ale klasa dodała również coś od siebie. Wśród porpozycji uczniów znalazł się dzień solidarności z osobami z depresją, dzień solidarności z dziećmi będącymi ofiarami agresji, jak również dzień solidarności z osobami poddanymi dyktaturze. To było bardzo owocne spotkanie.